Muzeum Sakralne Katedry Zamojskiej (Zamość)

Belka top

Muzeum Sakralne Katedry Zamojskiej (Zamość)

Zespół Katedry w Zamościu

W roku 1580 Kanclerz Wielki – Jan Zamoyski założył Zamość. Jest to jeden z najpiękniejszych na świecie zespołów urbanistyczno-architektonicznych, „miasto idealne”, nawiązujące do włoskiej myśli urbanistycznej XV-XVI wieku. „Perła renesansu”, „Miasto Arkad”, dzieło utalentowanego włoskiego architekta Bernarda Moranda i wybitnego Fundatora Jana Zamoyskiego jest Pomnikiem Historii wpisanym na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO i piętnastu najcenniejszych obiektów o szczególnym znaczeniu dla historii kultury narodowej. W 1587 roku rozpoczęto prace przy wznoszeniu Kolegiaty – największego dzieła Moranda. Usytuowana została na południowy-zachód od Rynku Wielkiego. Uroczystość ogłoszenia aktu fundacyjnego i erygowania Parafii Kolegiackiej i Akademii odbyła się 5 lipca 1600 roku. Kolegiacie nadano wezwanie Zmartwychwstania Pańskiego i Jego świadka – św. Tomasza Apostoła. Kościół miał być wotum wdzięczności za zwycięskie bitwy, którym przewodził Hetman w obronie Rzeczypospolitej. Przy Kolegiacie obok architekta i projektanta pracowali także inni włoscy muratorzy sprowadzeni z Moraw, niemieckiego pochodzenia murarz Michał Belter i rzeźbiarz Błażej Gocman, gdańscy ślusarze Krzysztof Wagner i Michał Lange, a obrazy do wielkiego ołtarza malował Wenecjanin Domenico Tintoretto. Dopiero po śmierci Wielkiego Hetmana (3 czerwca 1605 roku) Kolegiatę poświęcił biskup wołoski Jan Chrzciciel Zamoyski 18 listopada 1637 roku.

Kościół ten w „Państwie Zamojskim” pełnił podobną rolę jaką pełniła Katedra na Wawelu w całym państwie polskim, dodając splendoru stolicy ordynacji, upamiętniając na wieczne czasy imię rodu Fundatorów. To w nim kolejni ordynaci składali przysięgę odbieraną przez infułata, tu byli uroczyście witani po długiej nieobecności, w jego kryptach spoczywają ich prochy. 25 marca 1992 roku Kolegiata w Zamościu została podniesiona do godności Katedry nowopowstałej Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej.

Katedra, wspaniałe dzieło architektoniczne, powstałe na przełomie epoki renesansu i reformy katolickiej, jedna z najpiękniejszych i najcenniejszych budowli tego typu w Polsce, nawiązuje do pierwowzorów w sztuce północnej Italii. Zawarta jest w niej bardzo bogata symbolika ideowa i liturgiczna, o charakterze utrzymanym w duchu reformy potrydenckiej (eksponowanie kultu NMP, podkreślenie bóstwa Jezusa, przedstawienie Trójcy Świętej, starannie obmyślone wezwania kościoła i kaplic) świadcząca o ważnej roli misyjnej tej świątyni, w tych właśnie czasach, w tej części Rzeczpospolitej.

Od 19 lutego 1803 roku w kaplicy po północnej stronie znalazł schronienie szczególny Obraz Matki Najświętszej. Mieszkańcy Zamościa czcili ten wizerunek jako słynący łaskami, nazywając Maryję Opiekunką lub Odwachowską. Według tradycji Obraz, na drzwiach celi więziennej, namalował w 2 połowie XVIII wieku, osadzony na odwachu człowiek posądzony o popełnienie zbrodni. „Po krótkiej, ale gorącej modlitwie łańcuchy go krępujące opadły, a obraz otoczyła nagła światłość...” Obraz wycięto z drzwi więzienia i zawieszono na ścianie odwachu (przypuszcza się, że zawieszano go także na murze otaczającym twierdzę zamojską). Wiarę w skuteczność opieki NMP pogłębiały liczne łaski, jakich doznawali żarliwie modlący się przed Obrazem ludzie. W czasie VII Wizyty Apostolskiej w Polsce Ojciec Święty Jan Paweł II, 12 czerwca 1999 r., nawiedził Katedrę Zamojską, o której powiedział: „... właśnie w Zamościu, (…) w katedralnym sanktuarium od pokoleń Maryja doznaje czci jako Matka Bożej Opieki. (...) Niemym, ale jakże wymownym świadkiem spuścizny wieków jest zamojska Kolegiata, którą dane mi było podnieść do godności Katedry. Kryje ona w sobie nie tylko wspaniałe zabytki architektury i sztuki religijnej, ale również prochy tych, którzy tę wielką tradycję tworzyli.” Od strony północnej Katedry, na osi ulicy Akademickiej, zamykając ją optycznie, stoi dzwonnica wzniesiona w latach 1760-75, w stylu późnobarokowym, zwieńczona smukłym, barokowym w kształcie, hełmem. Zawieszone są w niej 3 dzwony: Jan, zaliczany do największych w Polsce, Tomasz i Wawrzyniec.

Po stronie południowej Katedry znajduje się dom dziekanów zamojskich – historyczna rezydencja infułatów kapituły kolegiackiej – Infułatka, do której prowadzi od strony Katedry barokowy portal, jeden z najpiękniejszych w Polsce. W mieszczącym się tu Muzeum Sakralnym Katedry znajdują się najcenniejsze zabytki kolegiackie. Wśród nich jest zbiór szat, naczyń, przedmiotów i ksiąg liturgicznych, relikwiarze, alba koronacyjna króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, portrety infułatów i ordynatów, portrety trumienne, wota. Katedra w Zamościu, dzieło włoskiego architekta Bernarda Moranda i wielkiego Polaka Jana Zamoyskiego, o przemyślanym programie ideowym i artystycznym, o wyszukanej formie architektonicznej i dekoracjach, z cennymi pamiątkami historii, sztuki i rzemiosła artystycznego, dziś także zachwyca, wzrusza, skłania do modlitwy i poszukiwania Tego, Któremu jest poświęcona.

Dane kontaktowe:

	Muzeum Sakralne Katedry Zamojskiej, ul. Kolegiacka 1 A, 22–400 Zamość
	84 639 26 14, tel/fax. 84 639 23 83
	www.katedra.zamojskolubaczowska.pl
	zkatedra@gmail.com

Dostępność Muzeum dla osób niepełnosprawnych

Przed wejściem do Katedry przed bramą w dzwonnicy przy ul. Szczebrzeskiej znajduje się parking dla kilku samochodów należący do miasta Zamość. W bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się przystanki komunikacji miejskiej (100 – 150 m). Teren zagospodarowany, wyłożony równą i bezpieczna kostką oraz z ustawionymi ławeczkami. Wszystkie obiekty posiadają podjazdy (wjazd na teren Zespołu Katedry od ul. Akademickiej przez bramę w dzwonnicy i od ul. Szczebrzeskiej przez bramę wjazdową bez barier architektonicznych.

Na terenie obiektów nie ma toalety dostosowanej dla osób poruszających się na wózku, ale w pobliżu w odległości ok. 100 metrów dostępne są publiczne toalety. Punkt z pamiątkami dostępny dla osób poruszających się na wózku. Parterowy budynek Muzeum Sakralnego znajduje się obok Katedry. Przy wejściu jest jeden schodek, którego pokonanie nie stanowi problemu dla osoby poruszającej się na wózku przy nieznacznej pomocy asystenta. Drzwi wejściowe szerokie dwuskrzydłowe. Ciągi komunikacyjne wewnętrzne w trzech pomieszczeniach wystawienniczych posiadają niskie progi, które nie stanowią bariery do poruszania się na wózku. Pomieszczenia stosunkowo obszerne pozwalające na poruszanie się na wózku pojedynczym osobom.

Eksponaty znajdujące się w Muzeum ze względu na zabytkowy charakter nie są możliwe do poznania przez dotyk. Osoby niewidome mogą poznać zasoby Muzeum poprzez przekaz słowny przewodnika. Oświetlenie gablot wystawienniczych z eksponatami dostosowane dla osób słabo widzących. Osoby niesłyszące odwiedzające Muzeum powinny koniecznie przyjechać z tłumaczem języka migowego. Pracownicy Katedry obsługujący turystów bardzo chętnie służą pomocą osobom niepełnosprawnym. Turyści mogą pozyskać opisy i informacje audiowizualne w infokioskach oraz posiadają dostęp do sieci Wi-Fi (bezprzewodowy internet - informacje na stronie internetowej Katedry) jak również do audio–przewodników (w czterech kaplicach: MB Opieki, Ordynackiej, Świętych Relikwii, Zwiastowania) oraz dwóch informatorów o regulowanej wysokości monitora umieszczonych na terenie Zespołu Katedralnego. W ciągu pięciominutowego spaceru można przejść na Stare Miasto, w którym świadczony jest pełen zakres usług turystycznych.

Nasza ocena: